Lezingen

Hertzen Hokwerda, 16 november 2022: 

Plantaardige extracten, de kracht van sap. 

Hertzen Hokwerda komt op mij over als een natuurdokter, ook al was hij jarenlang apotheker. Dertig jaar geleden, gooide hij het roer om. Zag meer in de kracht van plantaardige extracten dan in pillen uit de fabriek omdat het in de farmacie niet alleen draait om de gezondheid van de patiënt. Hij verdiepte zich in de werking van grondstoffen uit de natuur op de gezondheid van mensen en deelt graag zijn kennis door een lezing te geven op Ameland. Ter voorbereiding hierop interview ik hem voor De Amelander. Zijn naam doet het al vermoeden, deze man moet uit Friesland komen. De gesprekken voor dit interview gaan dan ook ‘yn it geef-Frysk’ maar de uitwerking in keurig ABN, evenals de lezing op 16 november a.s.  Wie is deze sympathieke, pientere man?

Hertzen groeide op vlak bij het Friese stadje IJlst, op een boerderij. Eigenlijk de periode nog van de biologische landbouw, koeien werden met de hand gemolken. Er waren nog nauwelijks tractoren. Het meeste werk werd nog door paarden gedaan. In die tijd was het niet moeilijk om meer dan honderd verschillende planten voor je herbarium te vinden in één middag. Je moest wel uitkijken voor de honderden grutto’s, kieviten, scholeksters en andere weidevogels. Het grasland was vermengd met kruiden.

Wat drijft je bezig te zijn met sappen en gezonde voeding?
“Mijn broer kreeg verkering met een apothekersassistente. In die tijd moesten ze nog zo’n honderd  simplicia, gedroogde plantendelen voor toepassing in de apotheek, kennen. Dit heeft voor mij de aanzet gegeven tot de opleiding Farmacie in Groningen.  In die tijd werd er bij deze studie nog aandacht geschonken aan geneeskrachtige planten. Vandaag de dag is dat niet meer aan de orde. 
De eerste baan die ik kreeg, was lesgeven bij een opleiding voor apothekersassistentes. Het geven van de lezing op Ameland lijkt me dan ook leuk, het lijkt een beetje op mijn werk als docent destijds. Vervolgens heb ik ongeveer tien jaar in de apotheek gewerkt. Eerlijk gezegd boeide de chemie van de pillen me niet zo en ik besloot wat anders te gaan doen. Sinds 2001 werk ik als ontwerper van voedingssupplementen en kruidengeneesmiddelen. Dat past beter bij me. Literatuuronderzoek over de ziekte, de werking van plantaardige extracten zijn hierbij trouwens heel belangrijk. Ik bestudeer veel van de wetenschappelijke artikelen. Er is ontzettend veel bekend over de werking van plantaardige extracten.
Er zijn heel veel mogelijkheden met plantaardige extracten, vooral bij chronische ziektes. Uiteindelijk kom je er achter dat je niet zozeer in ziektes moet denken, maar meer aan het voeden van het lichaam. Een tekort aan nutriënten, waardoor ziektes ontstaan, geldt niet alleen voor de plek of het deel van het lichaam waar je de ziekte voelt, maar voor het gehele lichaam. Ter illustratie: wanneer een goudvis op de rug gaat zwemmen in de kom, kun je wel allerlei chemicaliën in het water doen maar het is denk ik beter om het water te verversen. Zo moet je er voor zorgen dat het milieu van de cellen van het lichaam gezond is voor de cellen zelf. Nu begrijp je, denk ik, meteen het belang van voedsel.”

Je hebt je eigen groentetuin, wat kweek je daar allemaal en waarom? 
“Hoe vreemd dat misschien ook klinkt, maar ik ben niet een echte tuinier. Toch heb ik wel mijn eigen groentetuin, omdat ik de groentes dan gelijk voorhanden heb als ik er mee aan de slag wil. Er is een kas voor tomaten, paprika’s, komkommers en Spaanse pepers. Alles uiteraard onbespoten en zeer smakelijk. Wist je trouwens dat er meer dan 350 verschillende tomatenrassen zijn? bij sommige zaadleveranciers? In de tuin staat een walnotenboom, frambozenstruiken, zwarte bessen, appels en steenperen. Verder nog groentes als sperziebonen, palmkool, selderij, wortelen, bieten, sla, andijvie en peterselie. 

 
Hoe gebruik je die groentes in je sappen?
Groente/fruitsap staat ook wel bekend als juicen. Sap is een drank die wordt gemaakt door extractie of persing van de natuurlijke vloeistof in groenten en fruit. Het kan ook verwijzen naar vloeistoffen die op smaak zijn gebracht met concentraat of andere biologische voedselbronnen, zoals vlees of zeevruchten, zoals schelpdierensap. Juicen is populairder dan ooit. In de grote steden wordt de ene juicebar na de andere geopend, Instagram staat vol met foto’s van versgeperste sapjes en foodies raden massaal aan om elke dag goed te beginnen met een verse juice. Maar voordat je zo maar aan de sapjes gaat, is het belangrijk om met een aantal dingen rekening te houden. Simpelweg allerlei soorten fruit die je lekker vindt uitpersen en opdrinken hoeft namelijk niet per se gezond te zijn en kan zelfs negatieve effecten hebben. Wees je daarom bewust van wat je doet en de keuzes die je maakt. Met juicen gebruik ik meestal citroen want het is zeer gezond en maakt de juice smakelijk. Ook palmkool is zeer geschikt voor groentesappen en staat ook nog eens prachtig in de tuin! Je kunt trouwens bijna het gehele jaar palmkoolbladeren oogsten. Kool is erg gezond, met name palmkool en broccoli. Voor de sappen werk ik ook graag met peterselie, steelselderij, gember, kleine Spaanse peper, courgette, komkommer, wortelen en komkommers. Er is nog veel meer mogelijk, kijk maar eens op het internet. Daar kun je veel vinden over de gezondheid en de geneeskracht van het voedsel. Google maar eens op gezondheid en de naam van de groente. 

Sap is nog krachtiger dan “gewoon” groentes eten. Kun je dat uitleggen?
Met slow juicen, onder hoge druk het sap uit de cellen persen, haal je uit 100 gram groente 80 gram sap. In dit sap zitten nog alle enzymen, mineralen en vitamines. Door het koken gaat veel voedingswaarde verloren. Bovendien wordt sap gemakkelijk verteerd en snel opgenomen. Nadeel is wel dat je minder vezels krijgt. De droge vezels kun je trouwens verder goed verwerken in het bakken van koeken, zo kom je toch aan je vezels. Mensen moeten niet vergeten dat de vezels voeding zijn voor de bacteriën in de darmen. Zonder deze bacteriën kunnen we niet bestaan.  Biologisch voedsel is best duur, daarom is extra opname van de ingrediënten heel belangrijk om genoeg binnen te krijgen. Bij (ernstige) ziektes wordt onder andere broccoli gebruikt. Je hebt dan kilo’s nodig voordat het zijn werk kan doen voor je lichaam. Je lichaam kan dat niet aan, want je krijgt immers echt geen anderhalve kilo broccoli naar binnen. Met juicen heb je maar een vijfde nodig, omdat de opname veel beter is. Dat is dan één glas sap. Het sap is veel beter voor je en bovendien heel gemakkelijk in te nemen.

Je bent erg enthousiast over de werking van kool. Wat maakt kool zo bijzonder?
Wanneer we kijken naar kool en klinisch onderzoek, dan zijn er maar liefst 295 klinische studies die de werking ervan aantonen. Sulforaphane en glucoraphanin zijn hele belangrijke zwavelverbindingen die in alle kolen voorkomt. Sulforaphane reinigt het lichaam door de lever te helpen giftige stoffen te verwijderen, inclusief zware metalen. Broccolispruiten bevatten het hoogste gehalte, daarna broccoli en palmkool. Het werkt cholesterolverlagend, dat betekent dat de verhoogde ontstekingsgraad in het lichaam -waardoor onder andere de bloedvaten worden ontstoken en het lichaam gaat cholesterol aanmaken om zich te beschermen- daalt. Er is immers minder cholesterol als ontstekingsremmer nodig! 100 - 200 gram broccoli per dag is omgezet slechts 50 ml. juice! Kool helpt trouwens ook heel goed tegen hooikoorts en allergieën. 
Positieve resultaten van kool eten zijn er ook bij: herstel darmflora (moet je de vezels er bij eten in een pannenkoek), autisme, diabetes, kanker, schildklierfunctieherstel en zelfs slijtage in de gewrichten.

Voor welke mensen is zijn sappen extra belangrijk? 
Iedereen die preventief aan de gezondheid wil werken zou sap kunnen nemen. Let wel, eigen gemaakt sap zonder toegevoegde suikers. In supermarkten zie je allerlei sappen in de schappen staan, maar als je dan naar de lijst met ingrediënten kijkt, zie je dat daar heel veel aan toegevoegd is waar je lichaam niet bij gebaat is. Sap zorgt voor betere opname in het lichaam waardoor je meer profijt hebt van groentes. Mensen die de gezondheid en vitaliteit van het lichaam willen versterken zou ik adviseren hier eens mee gaan experimenteren. Zoals gezegd is er veel informatie te vinden  op het internet en tijdens mijn lezing geef ik ook verdere uitleg.  

Heb je een voorbeeld hoe iemand zich beter is gaan voelen door deze sappen te nemen? 
Je kunt nooit zomaar een oplossing geven. Juicen kan een bijdrage leveren, maar er is meer nodig, je moet ook weten waarom je ziek wordt, welke ‘fouten’ je maakt. Je kunt nog zo gezond leven, maar als je de stress niet weet te beheersen, dan wordt het heel moeilijk. Juicen heeft als voordeel dat kalium en magnesium wordt opgenomen in het lichaam en niet wordt weggespoeld na het koken van de groenten, zoals we normaalgesproken doen bij het avondeten. Zoals bekend moeten mensen met een te hoge bloeddruk de inname van zout beperken. Maar eigenlijk moet deze groep de kalium inname verhogen, omdat er zo een balans ontstaat tussen natrium en kalium in het lichaam. 
Vers gemaakt sap heeft dus veel voordelen. Dit komt omdat de celinhoud wel vijf tot zeven keer zo goed wordt opgenomen in het lichaam. Het is wel belangrijk om altijd de hoeveelheid oxaalzuur in de gaten houden. Dit zit voornamelijk in spinazie en rode bieten; overdaad schaadt.

Je dochter Nynke, wonend op Ameland, deelt deze interesse ook. Jullie geven samen een lezing op Ameland. Woensdagavond 16 november staat dat gepland. Hoe ziet die avond er uit? 

De avond valt in de retreat-midweek die appartementen De Vlindertuin organiseert. Daar wordt een sapkuur van 1 dag aangeboden aan deelnemers van de retreat. Voorafgaand aan die dag is mijn lezing, waar ook geïnteresseerde eilanders en toeristen voor zijn uitgenodigd die niet meedoen aan de sapkuur de volgende dag.  Mijn lezing heeft tot doel bij te dragen aan de bewustwording van hoe je zelf je gezondheid op peil kunt houden. Ik ga die avond in op de volgende onderwerpen: wat is de kwaliteit van het voedsel? Waardoor worden we ziek? Wat is het effect van stress op ons systeem? Hoe houd je darmbacteriën te vriend? De vette lever, metabool syndroom en diabetes, waarom gaat het mis? Hoe ontstaat de verhoogde ontstekingsgraad in het lichaam, de basis en oorzaak van alle ziektes en wat te doen?”
Aanvang is 19.30 uur op Polderweg 2. De bijdrage die gevraagd wordt is 15 euro. Opgeven is noodzakelijk en kan via een mailtje naar info@vlindertuin-ameland.nl.  

Na dit interview is me duidelijk geworden dat verse sappen echt veel te bieden hebben. Juicen geeft een veel betere opname van de actieve ingrediënten. Hertzen Hokwerda vertelt je er graag nog meer over en staat open voor vragen. Wees welkom op zijn lezing!  

Auteur: Froukje Mosterman-de Groot, artikel verschijnt in "De Amelander"